1. Ung thư lưỡi là gì và nguyên nhân gây bệnh.
Ung thư lưỡi là một trong những loại ung thư thuộc vùng đầu mặt cổ, xảy ra khi các tế bào trên lưỡi phát triển một cách bất thường và mất kiểm soát. Về cấu tạo, lưỡi được chia thành hai phần chính: phần trước và phần sau.
Phần trước của lưỡi chiếm khoảng hai phần ba chiều dài, là phần có thể nhìn thấy khi há miệng. Khi ung thư phát triển ở vị trí này, bệnh được gọi là ung thư khoang miệng. Trong khi đó, phần gốc lưỡi chiếm khoảng một phần ba còn lại, nằm sâu hơn, gần với vùng họng. Nếu tế bào ung thư hình thành tại đây, người bệnh sẽ được chẩn đoán là ung thư họng miệng.
Ung thư lưỡi xảy ra khi các tế bào bất thường phát triển ngoài tầm kiểm soát và các đột biến DNA có thể gây bệnh. Bên cạnh đó, một số yếu tố nguy cơ ung thư lưỡi khác bao gồm:
– Virus HPV: tiền sử nhiễm HPV là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư lưỡi, thậm chí có thể gây ung thư khoang miệng.
– Hút thuốc lá
– Uống rượu bia nhiều: Đặc biệt khi kết hợp với thuốc lá thì nguy cơ tăng gấp 10 lần
– Trầu cau: Thói quen ăn trầu có nguy cơ ung thư khoang miệng cao từ 4-35 lần so với người không ăn trầu.
– Kích thích tại chỗ: Vệ sinh răng miệng kém, răng bị mẻ, sắc nhọn, mang hàm giả không thích hợp, kích thích niêm mạc miệng kéo dài là các yếu tố nguy cơ gây ung thư.
2. Một số dấu hiệu nhận biết ung thư lưỡi
Dưới đây là những dấu hiệu sớm của ung thư lưỡi mà bạn cần đặc biệt lưu ý, nhất là khi các triệu chứng kéo dài trên hai tuần mà không có dấu hiệu cải thiện.
– Trước hết, vết loét trên lưỡi không lành là biểu hiện thường gặp. Ban đầu, vết loét có thể không gây đau, nhưng theo thời gian trở nên đau rát, dễ khiến người bệnh nhầm lẫn với nhiệt miệng. Nếu tình trạng này kéo dài hơn hai tuần, bạn nên đến cơ sở y tế để được kiểm tra.
– Một dấu hiệu khác là sự xuất hiện của khối u hoặc mảng dày trên bề mặt lưỡi. Người bệnh có thể cảm nhận được một cục nhỏ, cứng, nổi gồ lên, gây cảm giác cộm hoặc vướng khi ăn uống và nói chuyện.
– Ngoài ra, các mảng trắng hoặc đỏ bất thường trên lưỡi cũng là dấu hiệu cảnh báo. Những mảng trắng (bạch sản) hoặc đỏ (hồng sản) này thường không tự biến mất và có thể là tổn thương tiền ung thư.
Hình ảnh một số dấu hiệu nhận biết của ung thư lưỡi (ảnh chụp bệnh nhân đang điều trị tại Bệnh viện Ung bướu Nghệ An)
– Đau hoặc rát lưỡi kéo dài cũng là biểu hiện cần chú ý, đặc biệt khi cảm giác đau tăng lên khi ăn các món cay, nóng hoặc chua. Cùng với đó, khó cử động lưỡi — lưỡi trở nên cứng, khó nói, khó nuốt hoặc có cảm giác tê — cũng là triệu chứng không nên bỏ qua.
– Một số người còn gặp tình trạng chảy máu trong miệng không rõ nguyên nhân, máu rỉ ra từ lưỡi dù không bị va chạm hay đánh răng mạnh. Hơi thở hôi kéo dài, dù đã vệ sinh răng miệng kỹ lưỡng, cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo.
– Cuối cùng, nếu bạn sờ thấy hạch to, cứng, không đau ở vùng cổ, đó có thể là biểu hiện cho thấy ung thư đã di căn hạch.
Việc nhận biết sớm các yếu tố nguy cơ và xây dựng lối sống lành mạnh, giữ gìn vệ sinh răng miệng tốt, tránh các thói quen xấu sẽ góp phần quan trọng trong việc phòng ngừa ung thư lưỡi.
3. Phương pháp chẩn đoán và điều trị ung thư lưỡi
Sau khi quan sát khoang miệng, bác sĩ sẽ đặt câu hỏi về các triệu chứng. Sau đó bác sĩ sẽ đề nghị xét nghiệm để chẩn đoán ung thư lưỡi thông qua:
– Nội soi tai mũi họng : Để quan sát hình ảnh tổn thương.
– Sinh thiết : Lấy mẫu mô để xác định có tế bào ung thư không
– Chẩn đoán hình ảnh: Chụp CT hoặc MRI để đánh giá mức độ lan rộng, xâm lấn rộng, hạch di căn.
Về điều trị, nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm, ung thư lưỡi hoàn toàn có thể chữa khỏi. Các phương pháp điều trị chủ yếu bao gồm phẫu thuật, xạ trị và hóa trị. Trong đó, phẫu thuật là phương pháp chính, nhằm loại bỏ phần lưỡi bị tổn thương. Tùy vào mức độ tiến triển của bệnh, bác sĩ có thể chỉ định cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ lưỡi để loại trừ hoàn toàn tế bào ung thư.
Sau phẫu thuật, người bệnh thường được chỉ định xạ trị nhằm tiêu diệt các tế bào ung thư còn sót lại. Trong một số trường hợp, xạ trị cũng có thể được thực hiện trước phẫu thuật để giúp thu nhỏ khối u, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình can thiệp. Khi ung thư đã lan rộng hoặc không thể phẫu thuật, xạ trị có thể được sử dụng như phương pháp điều trị chính.
Bên cạnh đó, hóa trị được chỉ định trong những trường hợp bệnh ở giai đoạn tiến triển hoặc có di căn, thường được kết hợp với xạ trị để nâng cao hiệu quả điều trị, giúp kiểm soát sự phát triển và lan rộng của tế bào ung thư.
Như vậy, với sự tiến bộ của y học hiện nay, ung thư lưỡi hoàn toàn có thể được phát hiện sớm, điều trị hiệu quả và mang lại cơ hội hồi phục cao cho người bệnh nếu tuân thủ đúng phác đồ và theo dõi định kỳ.
4. Phòng ngừa ung thư lưỡi
Để phòng ngừa ung thư lưỡi một cách hiệu quả, mỗi người cần chủ động xây dựng lối sống lành mạnh và duy trì thói quen chăm sóc sức khỏe răng miệng thường xuyên. Đồng thời, mỗi người nên:
– Bỏ thuốc lá, trầu cau, tránh hút thuốc lá thụ động.
– Hạn chế rượu bia, đặc biệt là dùng chung với thuốc lá.
– Tiêm ngừa HPV (ở tuổi vị thành niên có lợi cho cả nam và nữ)
– Thăm khám sức khỏe định kỳ đặc biệt nếu có yếu tố nguy cơ cao.
– Giữ vệ sinh răng miệng tốt (khám nha khoa định kỳ 6 tháng/ lần, đánh răng 02lần/ ngày, dùng chỉ nha khoa, nước súc miệng )
– Tự kiểm tra lưỡi tại nhà (quan sát và sờ lưỡi thường xuyên nếu có: vết loét, u cục và mảng trắng/ đỏ, không lành trên 02 tuần đi khám ngay).
Tóm lại, ung thư lưỡi là bệnh lý nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng tránh nếu mỗi người chủ động bảo vệ sức khỏe răng miệng, tránh các thói quen có hại và thực hiện kiểm tra định kỳ. Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời không chỉ giúp nâng cao hiệu quả chữa trị mà còn mang lại cơ hội sống khỏe, lâu dài cho người bệnh.
Tác giả: Bs Ma Thị Quỳnh – Khoa khám bệnh, Bệnh viện Ung Bướu Nghệ An
