Sử dụng thuốc giảm đau trên bệnh nhân ung thư

Những bệnh nhân ung thư giai đoạn đầu thường không có cảm giác đau, khi bệnh tiến triển đến giai đoạn muộn 70% bệnh nhân ung thư có biểu hiện đau đớn. Đau do ung thư gây ra là một triệu chứng quan trọng và cần được quan tâm kịp thời. Cảm giác đau đớn sẽ khiến người bệnh khó chịu và suy kiệt về thể chất lẫn tinh thần. Chính vì vậy, thuốc giảm đau cho bệnh nhân ung thư không thể thiếu nhằm giúp người bệnh bớt đau, ngủ tốt hơn và có nhiều năng lượng hơn.

Có nhiều loại thuốc giảm đau khác nhau, tùy thuộc vào loại thuốc và tình trạng sức khỏe người bệnh, các bác sĩ sẽ kê đơn theo những cách khác nhau. Một số loại thuốc có thể uống trực tiếp, được tiêm vào tĩnh mạch hoặc dưới dạng miếng dán.

Với những cơn đau nhẹ, thuốc giảm đau không Opioid sẽ là lựa chọn phù hợp, ví dụ như thuốc chống viêm không Steroid (NSAIDS), bao gồm Ibuprofen, Paracetamol…, được trình bày trong Bảng 1.

Bảng 1. Thuốc giảm đau không opioid

Tên thuốc và đường dùng	Liều bắt đầu	Khoảng cách dùng	Liều tối đa hàng ngày	Lưu ý
ParacetamolĐường uống, đường tiêm	Người lớn:0,5g – 1g	4 – 6 giờ/lần	4 g	– Giảm liều hoặc không dùng cho người bị bệnh gan- Dùng quá liều có thể gây ngộ độc với gan
IbuprofenĐường uống	Người lớn:0,4 g	6 – 8 giờ/lần	Người lớn: 2.4g – 3.2g	– Nếu dùng kéo dài phải dùng kèm các thuốc dự phòng các phản ứng có hại của thuốc này đối với dạ dày, ruột)- Dùng liều thấp ở người bị bệnh gan nặng
DiclofenacĐường uốngĐường tiêm	Người lớn:25 – 75mg	8 – 12 giờ/lần	150mg
Meloxicam Đường uốngĐường tiêm	Người lớn:7,5 – 15mg	24 giờ/lần	15mg
Piroxicam Đường uốngĐường tiêm	Người lớn: 20mg	24 giờ/lần	20mg	-Nguy cơ gây xuất huyết dạ dày, ruột.-Nếu dùng kéo dài phải dùng kèm các thuốc dự phòng các phản ứng có hại của thuốc này đối với dạ dày, ruột)-Tránh dùng cho người bị bệnh gan.
Paracetamol 325mg + Tramadol 37,5mgĐường uống	Người lớn:1 – 2 viên	4 – 6 giờ/lần	8 viên	Tránh dùng cho người bị bệnh suy gan nặng
Paracetamol 500mg + Codein 30mgĐường uống	Người lớn:1 – 2 viên	4 – 6 giờ/lần	6 viên	Tránh dùng cho người bị bệnh gan nặng.

Một số thuốc hỗ trợ trong điều trị đau được thể hiện trong bảng 2

Bảng 2. Các thuốc hỗ trợ trong điều trị đau và cách sử dụng

Tên thuốc – Đường dùng	Liều lượng – Cách dùng	TDKMM
Nhóm Corticoid
Prednisolon	Người lớn: 20- 80mg, uống vào buổi sáng sau khi ăn.	Tăng đường máu, lo âu, chứng loạn thần steroid, bệnh cơ, tiêu hóa…
Dexamethason	Người lớn: 8- 20mg, uống vào buổi sáng sau khi ăn, hoặc tiêm tĩnh mạch.
Nhóm thuốc chống trầm cảm ba vòng
Amitriptylin	Người lớn: 5 – 25 mg ( tối đa 200mg)/ngày,uống trước khi đi ngủ	Lơ mơ, hạ huyết áp tư thế đứng, nếu quá liều có thể gây độc thần kinh tim
Nhóm thuốc chống co giật
Gabapentin	Người lớn: Liều khởi đầu: 300mg trước khi đi ngủ. Sau 2 ngày, tăng lên 300 mg/lần x 2 lần/ngày. Sau 2 ngày tiếp theo tăng lên 300 mg/lần x 3 lần/ngày. Tiếp tục tăng lên theo nhu cầu, liều tối đa 3.600mg/ngày	Gây ngủ gà mỗi khi tăng thêm liều
Thuốc an thần
Diazepam	2 – 10mg uống hoặc tiêm tĩnh mạch, 2 – 3 lần/ngày	Ngủ gà, mất điều hòa vận động
Nhóm bisphosphonate (dùng cho giảm đau trong ung thư di căn xương)
Pamidronat	60 – 90 mg truyền tĩnh mạch, 4 tuần/lần	Giảm canxi máu.Sốt, giả cúm trong 1 – 2 ngày
Acid Zoledronic	4 mg truyền tĩnh mạch, 4 – 8 tuần/lần

Với các cơn đau mức độ trung bình đến nặng, đặc biệt trên bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối thì thuốc giảm đau nhóm Opioid là lựa chọn thích hợp, giúp cải thiện được chất lượng cuộc sống của người bệnh. Các loại thuốc và cách sử dụng các thuốc thuộc nhóm này được trình bày trong Bảng 3.

Bảng 3. Các thuốc opioid và cách sử dụng

Tên hoạt chất	Dạng bào chế	Liều dùng – Cách dùng	Lưu ý
Morphin sulfat	Morphin 30mgViên nang	Liều uống trung bình 30mg, cứ 12 giờ/lần. Liều thay đổi tùy theo mức độ đau, liều có thể tăng lên 60mg, 90mg hoặc phối hợp với thuốc khác để được kết quả mong muốn.
Osaphine 10mgDung dịch tiêm	Đau vừa đến nặng: Tiêm bắp hoặc tiêm dưới da 5 – 10mg, 4 giờ /lần nếu cần.
Fentanyl	Durogesic 25mcg/h	Dán 72 giờ/một miếng tại vùng ngực và đùi	-Chỉ dùng trong đau mạn tính.-Không dùng cho cơn đau đột xuất.- Không dùng khi người bệnh đang sốt, ra nhiều mồ hôi, thể trạng gầy.- Cần dùng thêm thuốc giảm đau tác dụng nhanh cho đến khi miếng dán phát huy tác dụng sau 12 – 18 giờ.- Miếng dán mới nên được dán ở một vùng da khác sau khi gỡ bỏ miếng dán trước đó.