Siêu âm nội soi là kỹ thuật kết hợp giữa nội soi và siêu âm, trong đó đầu dò siêu âm được áp sát với các tổn thương cần thăm dò qua đường nội soi: tổn thương thành thực quản, dạ dày, ruột, gan, tụy mật. Đây là thủ thuật tương đối an toàn, rất ít biến chứng nhưng mang lại giá trị chẩn đoán cao. Đồng thời, kĩ thuật được thực hiện dưới gây mê nên không gây cảm giác khó chịu cho người bệnh.
Hệ thống siêu âm nội soi bao gồm máy siêu âm nội soi, hệ thống xử lý hình ảnh, dây soi với đầu dò siêu âm radial, linear, miniprobe.
Siêu âm nội soi được ứng dụng để chẩn đoán bệnh lý:
- U dưới biểu mô đường tiêu hóa: EUS phân biệt tổn thương dưới biểu mô là do nguyên nhân chèn ép từ bên ngoài hay khối u thuộc thành ống tiêu hóa và cho phép đánh giá vị trí, lớp, kích thước, bờ, cấu trúc âm, phân bố mạch máu và quan hệ với các cơ quan, hạch bất thường lân cận cũng như theo dõi tổn thương
Hình ảnh u dưới biểu mô trên nội soi và siêu âm nội soi
- Ung thưc thực quản, dạ dày, trực tràng: Là phương pháp chính xác nhất trong đánh giá giai đoạn tại chỗ- tại vùng. Tuy nhiên còn hạn chế là thiếu chính xác trong các trường hợp sau hóa xạ trị.
Hình ảnh ung thư thực quản trên nội soi và siêu âm nội soi
- MALT lymphoma dạ dày: Đánh giá giai đoạn và tiên lượng đáp ứng với điều trị. Có thể chỉ định EUS-FNA trong trường hợp kết quả sinh thiết trên nội soi thường quy âm tính và theo dõi sau điều trị.
- Bệnh lý của tuy như: viêm tụy mạn, u tụy, nang tụy
- Bệnh lý đường mật và Vater: sỏi ống mật chủ, u bóng Vater.
Bên canh đó siêu âm nội soi cũng được ứng dụng trong thủ thuât can thiệp như:
- Chọc hút kim nhỏ dưới hướng dẫn của nội soi siêu âm (EUS-FNA) để chẩn đoán xác đinh bệnh lý. Vị trí chọc hút có thể bao gồm: Tụy, đường mật, thành ống tiêu hóa, tuyến thượng thận, gan, khối sau phúc mạc, hạch lympho, tổn thương trung thất sau.
- Dẫn lưu nang tụy
- Phong bế đám rối và hạch thân tạng: có tác dụng điều trị giảm đau cho bệnh nhân ung thư tụy và viêm tụy mạn.
Một số chống chỉ định của kỹ thuật bao gồm:
- Các bệnh lý ở thực quản có nguy cơ làm thủng thực quản do hóa chất và thuốc gây hẹp thực quản.
- Phình tách động mạch chủ.
- Suy tim, tụt huyết áp.
- Suy hô hấp.
- Nhồi máu cơ tim cấp.
- Cơn tăng huyết áp.
Đây là một phương pháp thăm dò an toàn, tỷ lệ biến chứng rất thấp. Một số biến chứng thường gặp như: chảy máu, rách hoặc thủng thành ống tiêu hóa là do cố đưa máy đi qua chỗ hẹp.
Việc triển khai kỹ thuật nội soi siêu âm tại Bệnh viện Ung Bướu Nghệ An đã bổ sung cho những hạn chế của phương pháp chẩn đoán cận lâm sàng khác, giúp người dân trên địa bàn Nghệ An và các vùng lân cận được chẩn đoán và điều trị bệnh kịp thời.
Tài liệu tham khảo:
– Hướng dẫn QTKT tiêu hóa – Bộ Y tế.
– Atlas of Endoscopic Ultrasonography by Frank Gress, Thomas Savides, Brenna C. Bounds, John C. Deutsch
