Các loại tác nhân gây nhiễm khuẩn bệnh viện, phải kể đến vi khuẩn, vi rút, nấm và ký sinh trùng… Trong đó, vi khuẩn là nguyên nhân phổ biến nhất, với sự xuất hiện của tụ cầu vàng (S.aureus) và các trực khuẩn Gram (-). Nhiễm khuẩn do vi rút thường gặp nhiều ở trẻ em hơn so với người trưởng thành và có thể bùng phát thành dịch. Trong khi đó, nhiễm khuẩn do nấm chủ yếu xảy ra ở bệnh nhân điều trị kháng sinh kéo dài hoặc suy giảm miễn dịch.
Các loại tác nhân gây nhiễm khuẩn bệnh viện
Vi sinh vật có thể xâm nhập vào cơ thể từ môi trường bên ngoài hoặc ký sinh trên người dưới dạng vi khuẩn cơ hội, chủ yếu là vi khuẩn Gram (-). Các tác nhân nhiễm khuẩn có thể thay đổi theo nhóm dân cư, chuyên khoa điều trị, điều kiện môi trường và khác nhau giữa các quốc gia.
Vi khuẩn gây nhiễm khuẩn bệnh viện có thể có nguồn gốc nội sinh hoặc ngoại sinh. Vi khuẩn nội sinh thường cư trú trên da, tuyến mồ hôi và tuyến chất nhờn, đóng vai trò ngăn cản sự xâm nhập của vi sinh vật gây bệnh. Tuy nhiên, khi khả năng bảo vệ tự nhiên của cơ thể bị suy giảm, chúng có thể trở thành căn nguyên nhiễm trùng còn vi khuẩn ngoại sinh đến từ dụng cụ y tế, nhân viên y tế, không khí, nước hoặc do lây nhiễm chéo giữa bệnh nhân.
Tụ cầu vàng (Staphylococcus aureus) là một trong những vi khuẩn Gram dương quan trọng nhất, có thể gây nhiễm trùng phổi, xương, tim, nhiễm khuẩn huyết và các bệnh nhiễm khuẩn liên quan đến truyền dịch, ống thở, vết bỏng và vết mổ. Staphylococcus saprophyticus chủ yếu gây nhiễm trùng tiết niệu, trong khi liên cầu beta tán huyết có vai trò trong viêm màng cơ tim và viêm khớp.
Hình ảnh: Tụ cầu vàng (Staphylococcus aureus)
Vi khuẩn Gram âm, đặc biệt là trực khuẩn Gram (-), thường gây nhiễm trùng phổi và xuất hiện phổ biến trong khoa hồi sức tích cực. Các vi khuẩn thuộc họ Enterobacteriaceae như Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Enterobacter spp có khả năng kháng kháng sinh cao và dễ dàng lan rộng trong bệnh viện. Acinetobacter baumannii thường xuất hiện trong môi trường bệnh viện như không khí, nước máy, ống thông niệu đạo và máy trợ hô hấp. Pseudomonas aeruginosa (trực khuẩn mủ xanh) là một tác nhân quan trọng, có mặt trong phổi, đường tiết niệu và các thiết bị y tế, với khả năng kháng nhiều loại kháng sinh.
Ngoài vi khuẩn, vi rút cũng có vai trò quan trọng trong nhiễm khuẩn bệnh viện. Vi rút viêm gan B và C lây qua đường máu, lọc máu, tiêm truyền, nội soi, trong khi các vi rút hợp bào hô hấp, SARS, enterovirus lây qua tiếp xúc trực tiếp hoặc đường phân – miệng. Các vi rút như Cytomegalovirus, HIV, Ebola, cúm A, Herpes và Varicella-Zoster cũng có thể lây lan trong bệnh viện, đặc biệt là trong các khu hồi sức cấp cứu.
Bên cạnh đó, một số loại nấm và ký sinh trùng cũng có thể gây nhiễm trùng bệnh viện Candida albicans, Aspergillus spp, Cryptococcus neoformans là những tác nhân thường gặp ở bệnh nhân suy giảm miễn dịch hoặc điều trị kháng sinh kéo dài. Aspergillus spp chủ yếu xuất hiện trong không khí bệnh viện, đặc biệt trong môi trường xây dựng. Nhiễm khuẩn do nấm thường khó điều trị do khả năng kháng thuốc cao.
Hình ảnh: Nấm Candida
Nhìn chung, việc phòng ngừa và kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện cần có chiến lược hiệu quả để hạn chế sự lây lan của các vi sinh vật gây bệnh này.
