Nhựa xuất hiện ở hầu hết mọi hoạt động chăm sóc sức khỏe – từ bao bì thuốc, ống tiêm, dụng cụ xét nghiệm đến vật dụng sinh hoạt của bệnh nhân và người nhà. Nhờ tính vô khuẩn và tiện lợi, nhựa giúp các quy trình y tế diễn ra an toàn hơn. Nhưng đi kèm đó là lượng chất thải nhựa rất lớn, chiếm 5%–10% tổng chất thải y tế, tương đương khoảng 22 tấn/ngày tại một số bệnh viện lớn.
Giảm nhựa trong môi trường y tế không dễ dàng, bởi nguồn phát sinh quá đa dạng và phần lớn vật tư y tế là đồ dùng một lần nhằm đảm bảo vô khuẩn. Nhiều loại nhựa còn dính máu hoặc dịch tiết, phải xử lý như chất thải lây nhiễm. Nếu không phân loại đúng, nhựa sạch sẽ bị lẫn vào nhựa nguy hại, làm tăng chi phí xử lý và gây áp lực cho môi trường. Bên cạnh đó, thói quen phân loại rác của nhân viên, bệnh nhân và người nhà vẫn chưa đồng đều, trong khi các vật liệu thay thế thân thiện môi trường lại chưa đủ rẻ hoặc chưa đáp ứng yêu cầu chuyên môn.
Tại môi trường bệnh viện, thách thức càng trở nên rõ nét hơn ở những khoa có mức độ sử dụng cao như phẫu thuật, gây mê hồi sức hay xét nghiệm – nơi mà hầu như mọi vật dụng đều cần đảm bảo vô khuẩn tuyệt đối. Việc thay thế hoặc tái sử dụng vật tư tại các khu vực này phải được cân nhắc kỹ lưỡng để không gây ảnh hưởng đến an toàn người bệnh. Ngoài ra, một chương trình giảm thiểu nhựa chỉ có thể thành công nếu có sự tham gia đồng bộ của cả hệ thống: từ lãnh đạo, nhân viên y tế, nhân viên hỗ trợ, đến chính bệnh nhân và người nhà. Tuy nhiên, không phải bệnh viện nào cũng đã xây dựng được hệ thống đo lường, thống kê lượng nhựa phát sinh để theo dõi hiệu quả can thiệp. Điều này làm giảm khả năng đánh giá và tối ưu các giải pháp đang được triển khai.
Tất cả những yếu tố trên cho thấy giảm nhựa trong chăm sóc sức khỏe không chỉ đơn giản là giảm sử dụng vài loại nhựa dùng một lần, mà là một quá trình chuyển đổi mang tính hệ thống. Quá trình này đòi hỏi sự thay đổi từ vật liệu, thiết bị, quy trình làm việc đến nhận thức của từng cá nhân và cách thức quản lý chất thải.
Mặc dù có nhiều khó khăn và thách thức, đây cũng là cơ hội lớn để ngành y tế hướng tới mô hình “Bệnh viện Xanh – An toàn – Bền vững”, góp phần giảm gánh nặng xử lý chất thải, cải thiện môi trường bệnh viện và thể hiện trách nhiệm của ngành y đối với cộng đồng. Giảm thiểu nhựa không chỉ bảo vệ môi trường, mà còn nâng cao hình ảnh và chất lượng dịch vụ của cơ sở y tế trong tương lai.
Tác giả: CN Hoàng Thị Hương – PTK Kiểm soát nhiễm khuẩn
