Gây mê thông khí một phổi là một phương pháp vô cảm bằng cách đặt một ống carlen vào nội khí phế quản sau khi tiêm thuốc mê tĩnh mạch, thuốc giãn cơ và dùng thuốc mê đường hô hấp kết hợp với thuốc giảm đau để duy trì độ mê thích hợp. Quá trình thông khí một phổi, mặc dù chỉ có một phổi được thông khí nhưng cả 2 phổi vẫn cần được tưới máu, do đó quá trình thông khí một phổi thường dễ gây giảm oxy máu, không đảm bảo độ mê, tăng áp lực đường thở,xẹp phổi sau mổ…
Tại bệnh viện Ung bướu Nghệ An , với đội ngũ y bác sĩ được đào tạo chuyên sâu, từ cuối năm 2011 đến nay chúng tôi đã áp dụng thành công phương pháp thông khí một phổi cho một số phẫu thuật như: cắt u phổi, cắt thùy phổi, cắt u tuyến ức, cắt u trung thất…
ĐẶT ỐNG CARLENS ĐỂ THÔNG KHÍ MỘT PHỔI
I. Đại cương
Thông khí một phổi để cách li từng phổi hoặc xử lí hô hấp trong một số tình huống gây mê và hồi sức.
II. Chỉ định
1/ Ngăn mủ, máu từ phổi bệnh tràn sang phổi lành.
2/ Thông khí riêng từng phổi: rò phế nang-màng phổi, vỡ phế quản, kén hoặc bóng phổi lớn, thiếu oxy máu nặng do bệnh phổi một bên.
3/ Phẫu thuật sửa phồng động mạch chủ ngực, cắt phổi, nội soi lồng ngực, thực quản, ghép một phổi, cột sống ngực qua đường trước, rửa phế nang-phế quản.
III. Chống chỉ định
U ở phần đầu phế quản trái.
IV. Chuẩn bị
1/Cán bộ chuyên khoa
Bác sĩ chuyên khoa gây mê hồi sức.
2/ Phương tiện
Ống Carlens bằng cao su, có thể tiệt trùng lại, có cựa, một bóng chèn phế quản trái và một bóng chèn khí quản. Ống có 2 nòng: một nòng ngắn thông khí phổi phải, một nòng dài sẽ nằm ở phế quản gốc trái để thông khí phổi trái. Tuy vậy có thể dùng ống Carlens trong phẫu thuật phổi phải lẫn phổi trái (kéo ra bớt khi khâu phế quản trái).
Có 4 cỡ (35,37,39,41) nên chọn cỡ 35, 37 cho nữ và 37, 39 cho nam. Thử bóng có thủng không, luồn Mandrin vào nòng phế quản trái.
V. Các bước tiến hành
1/ Sau khi khởi mê và dãn cơ, dùng đèn soi thanh quản, để đầu dưới ống Carlens trước thanh môn với cựa quay ra sau. Ngay khi cựa qua dây thanh âm, rút bỏ mandrin, xoay ống 90 độ ngược chiều kim đồng hồ và đẩy vào đến khi thấy vướng (cựa tì vào carina là chỗ khí quản chia thành 2 phế quản gốc). Nối 2 nòng ống với máy thở qua đoạn chữ Y mỗi nòng sẽ thông khí một bên phổi. Bơm 2 bóng chèn, bóng phế quản chỉ cần 2-3ml khí (nếu cần>5ml nên thay ống to hơn).
2/ Kiểm tra: nghe đều 2 bên phổi (nếu không phải rút bớt ống ra). Lần lượt kẹp từng bên nhánh ống Carlens, phổi tương ứng bên cặp không nghe được, còn phổi bên kia nghe rõ và thể tích lưu thông tương tự khi thông khí 2 phổi (kiểm tra lại như trên sau khi đặt tư thế phẫu thuật). Cố định chắc.
3/ Theo dõi huyết áp, ECG, SpO2, đo khí máu (huyết áp động mạch xâm lấn và áp lực tĩnh mạch trung tâm tùy thể trạng và mức mất máu).
VI. Theo dõi và xử lí tai biến
1/ Vị trí ống không đúng: tháo bóng, rút lùi ra, đặt lại, soi phế quản mềm kiểm tra nếu có.
2/ Chấn thương thanh quản do cựa vấp phải.
3/ Vỡ phế quản và khí quản: do bơm bóng căng quá.
4/ Ưu thán: ít xảy ra nếu thông khí phút một phổi bằng thông khí phút hai phổi (áp lực đẩy vào sẽ cao hơn).
5/ Thiếu oxy máu: máu qua phổi không thông khí gây tăng shunt phải-trái trong phổi, dẫn đến thiếu oxy máu. Xử trí: luôn dùng FiO2 ≥ 95%, thổi oxy vào phổi không thông khí qua một lưu lượng kế riêng, duy trì CPAP 5 đến 10cmH2O ở phổi không thông khí ± PEEP phổi có thông khí, kẹp động mạch bên phổi phẫu thuật, thỉnh thoảng bóp bóng cho phổi xẹp nở lại khoảng 5 phút.
Chú ý: trước khi đóng ngực phải bóp nở phổi tránh xẹp phổi sau phẫu thuật.
