Trong y học, xét nghiệm vi sinh đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện, định danh và đánh giá tình trạng kháng thuốc của vi sinh vật gây bệnh. Một số phương pháp xét nghiệm vi sinh thường được sử dụng tại bệnh viện bao gồm:
1. Phương pháp nhuộm Gram
– Là kỹ thuật nhuộm màu nhanh, thường dùng trong xét nghiệm vi sinh.
– Phân loại vi khuẩn thành hai nhóm chính:
+ Gram dương (bắt màu tím sẫm).
+ Gram âm (bắt màu đỏ).
– Quan sát hình dạng vi khuẩn: cầu khuẩn, trực khuẩn, chuỗi, chùm,… Có thể phát hiện nấm trong một số trường hợp. Giúp định hướng kháng sinh điều trị ban đầu.
Quan sát nấm men (bắt màu tím sẫm) dưới kính hiển vi
2. Phương pháp nhuộm Ziehl (Ziehl – Neelsen)
Dùng để phát hiện trực khuẩn kháng cồn kháng axit, điển hình là Mycobacterium tuberculosis (vi khuẩn lao).
– Ứng dụng:
+ Chẩn đoán nhanh lao phổi, lao ngoài phổi.
+ Thường được thực hiện trên các mẫu đờm, dịch màng phổi, dịch não tủy, hạch,…
+ Giúp sàng lọc lao ở cộng đồng và bệnh viện.
– Ý nghĩa lâm sàng:
Kết quả AFB dương tính là dấu hiệu nhiễm lao, cần xử trí sớm. Giúp phát hiện sớm – cách ly – điều trị kịp thời, hạn chế lây lan trong cộng đồng và trong bệnh viện.
Quan sát vi khuẩn lao (bắt màu đỏ) dưới kính hiển vi
3. Phương pháp nuôi cấy, định danh và kháng thuốc tự động trên máy VITEK 2
Mẫu bệnh phẩm (máu, nước tiểu, đờm, dịch mủ,…) được nuôi cấy trên môi trường thích hợp để phát triển vi sinh vật. Sau khi có vi khuẩn mọc, hệ thống máy VITEK 2 sẽ tiến hành:
– Định danh vi khuẩn: xác định chính xác tên loài gây bệnh.
– Kháng sinh đồ tự động: đánh giá mức độ nhạy cảm với hàng chục loại kháng sinh.
– Ưu điểm vượt trội:
+ Nhanh chóng, chính xác, cho kết quả trong vòng 6 –18 giờ.
+ Phát hiện sớm vi khuẩn đa kháng như:
- MRSA – Tụ cầu vàng kháng Methicillin.
- VRE – Enterococcus faecium kháng Vancomycin.
- CRE – Trực khuẩn Gram âm kháng Carbapenem.
+ Hỗ trợ bác sĩ lâm sàng lựa chọn phác đồ điều trị hợp lý, kịp thời
4. Phương pháp cấy máu bằng máy cấy máu tự động (Bact/Alert 3D60)
Cấy máu là một trong những xét nghiệm vi sinh có ý nghĩa sống còn trong chẩn đoán nhiễm khuẩn huyết – tình trạng nhiễm trùng nghiêm trọng có thể gây sốc nhiễm trùng và tử vong nhanh chóng nếu không được điều trị kịp thời.
Hệ thống máy cấy máu tự động như Bact/Alert 3D60 đã thay thế phương pháp cấy máu thủ công nhờ các ưu điểm:
– Tăng độ nhạy phát hiện vi khuẩn trong máu.
– Giảm thời gian ủ cấy, cho kết quả sớm hơn.
– Giám sát liên tục trong suốt quá trình ủ mẫu.
– Cấy máu tự động giúp phát hiện sớm các tác nhân nguy hiểm, giúp chẩn đoán nhanh các trường hợp nhiễm trùng huyết. Hỗ trợ điều trị kịp thời, cứu sống người bệnh. Tăng cường kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện, đặc biệt ở bệnh nhân nặng.
Các phương pháp xét nghiệm vi sinh không chỉ giúp chẩn đoán bệnh nhanh chóng, mà còn đóng vai trò thiết yếu trong kiểm soát nhiễm khuẩn và phòng chống sự lan rộng của vi khuẩn kháng thuốc trong bệnh viện.
Tác giả: BS. Trương Tuấn Nghĩa – Khoa Xét nghiệm, Bệnh viện Ung bướu Nghệ An
Hiệu đính: BSCKII. Hoàng Thị Thu Hương – Trưởng khoa Xét nghiệm, Bệnh viện Ung bướu Nghệ An
