Ung thư tụy là tập hợp các u ác tính có nguồn gôc từ cấu trúc của tụy. Có hại loại: ung thư tụy ngoại tiết và ung thư tụy nội tiết. Hầu hết (95%) ung thư tụy xuất phát từ phần ngoại tiết của tụy, 80% ung thư tụy là adenocarcinoma. Ngoài ra còn các bệnh lý ác tính khác bao gồm: ung thư nang tuyến ung thư mô liên kết tụy ung thư mô bạch huyết tụy và ung thư tế bào đảo tụy. Tỷ lệ sống sau 5 năm của ung thư tụy chỉ đạt 1-2%, tỷ lệ này có tăng trong những năm gần đây nhưng nói chung cũng không vượt quá mức 7%.
I. NGUYÊN NHÂN VÀ CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ
Nguyên nhân gây bệnh ung thư tụy hiện nay chưa được sáng tỏ, theo thống kê có một số nguyên nhân gây bệnh chủ yếu: 40% do tự phát, 30% có liên quan đế n thuốc lá, 20% có liên quan đến chế độ ăn uống (nhiều nă ng lượng, ít rau quả tươi), 5% liên quan đến bệnh viêm tuỵ mãn, 5-10% liên quan đến di truyền.
Tuổi tác là yếu tố nguy cơ quan trọng nhất. Tuổi càng cao nguy cơ mắc bênh càng lớn.
II. CHẨN ĐOÁN
2.1- Chẩn đoán lâm sàng:
Hai nhóm triệu chứng thường gặp nhất nhưng lại khó phân biệt với các bệnh lý khác
● Chán ăn, mệt mỏi, đau mơ hồ vùng thượng vị. Đôi khi buồn nôn, nôn ói
● Sụt cân nhiều
Nếu khối u ở đầu tuỵ chèn ép vào đường mật, vàng da tăng dần (kèm ngứa và phân bạc màu) là triệu chứng nổi bật. Vàng da thường không kèm theo đau và sốt, một dấu hiệu để phân biệt tắc mật do khối u chèn ép đường mật và tắc mật do sỏi mật. Khối u đầu tuỵ chèn vào ống tuỵ có thể gây triệu chứng tiêu chảy, tiêu phân mỡ. Tuy nhiên, tiêu chảy, tiêu phân mỡ thường ít được để ý cho đến khi vàng da xuất hiện. Đặc biệt, khối u ở mỏm móc tuỵ có thể chèn vào ống tuỵ mà không chèn vào đường mật.
●Đau liên tục vùng thượng vị, đặc biệt nếu đau lan ra sau lưng, là dấu hiệu xấu: khối u đã xâm lấn vào đám rối tạng sau phúc mạc.
Các triệu chứng khác, ít gặp hơn:
– Chèn ép, xâm lấn tá tràng: nôn ói, chảy máu tiêu hoá trên
– Viêm tĩnh mạch huyết khối di trú
2.2. Cận lâm sàng
Chụp cắt lớp vi tính là lựa chọn hằng đầu ngoài ra kết hợp thêm với các xét nghiệm khác như : CA199, CEA, MRI, siêu âm nội soi, ……
2.3: Chẩn đoán giai đoạn
Hệ thống phân loại TNM được sử dụng phổ biến trong chẩn đoán giai đoạn ung thư tụy theo hiệp hội ung thư Mỹ (AJCC) có 4 giai đoạn ( I,II,III,IV) dựa vào kích thước khối ung thư, mức độ xâm lấn khối ung thư, di căn hạch và di căn các cơ quan khác.
III. ĐIỀU TRỊ
Chỉ định phương pháp điều trị tùy thuộc vào giai đoạn khối u, hình ảnh khối u tụy trên CLVT, thể trạng bệnh nhân và bệnh lý kết hợp.
Ở giai đoạn sớm bệnh nhân sẽ ưu tiên phẫu thuật điều trị triệt căn là phương pháp điêu trị tiệu quả nhất, kết hợp với hóa chất bổ trợ.
Ở những giai đoạn muộn hơn bệnh nhân sẽ được điều trị hóa trị kết hợp đồng thời phẫu thuật nối tắt hoặc đặt stent đường mật nếu xuất hiện các triệu chứng vàng da, tắc mật.
V. Dự phòng
Đối với ung thư tụy nói riêng và các loại ung thư khác nói chung, nên có một chế độ sống lành mạnh, ăn nhiều rau củ quả, không dùng các chất kích thích, tập thể dục thể thao điều độ…
Nên sử dụng các phương tiện chẩn đoán hình ảnh ( Siêu âm, CT, nội soi..) tầm soát khối u tụy 1 năm/ lần. Khi có các triệu chứng đau bụng quanh rốn, vàng da, ruối loạn đại tiện thì cần tới các cơ sở y tế khám và điều trị bệnh.
Bệnh viện Ung Bướu Nghệ An là bệnh viện chuyên khoa hằng đầu cửa tỉnh và bắc trung bộ, với trang thiết bị hiện đại và các nhân viên y tế có chuyên môn trình độ cao. Hiện nay bệnh viện đã triển khai thường quy các kỹ thuật về phẫu thuật chuyên sâu về lồng ngực: phẫu thuật nội soi cắt u trung thất , phẫu thuật nội soi cắt thực quản, phẫu thuật nội soi cắt thùy phổi + vét hạch… Về bệnh lý ổ bụng thì phẫu thuật nội soi cắt thận, phẫu thuật nội soi cắt dạ dày, phẫu thuật nội soi cắt đại trực tràng..,. và đặc biệt biệt từ năm 2019 bệnh viện đã triển khai thường quy kĩ thuật phẫu thuật nội soi cắt khối tá tụy hoàn toàn .Tự hào là bệnh viện tuyến tỉnh đầu tiền của cả nước triên khai kĩ thuật này. Và mang lại nhiều hiệu lợi ích rất lớn cho bệnh nhân
