Đại dịch Covid-19 do virus SARS-CoV-2 gây ra tiếp tục ảnh hưởng nghiêm trọng đến nhiều người, bao gồm cả bệnh nhân ung thư, gia đình và cả người chăm sóc của họ. Bài viết này chúng ta sẽ bàn luận về những câu hỏi liên quan đến vắc-xin Covid-19 với người bệnh ung thư (hoặc tiền sử ung thư) và người chăm sóc bệnh nhân ung thư.
Vắc-xin (còn được gọi là sự miễn dịch hoặc tiêm chủng) được sử dụng để giúp hệ thống miễn dịch của một người nhận ra và bảo vệ cơ thể chống lại một số bệnh nhiễm nào đó.
Nhiều nhóm chuyên gia y tế khuyến cáo rằng hầu hết bệnh nhân bị ung thư hoặc tiền sử ung thư nên tiêm vắc-xin Covid-19. Vì tình trạng bệnh của mỗi người là khác nhau, biện pháp tốt nhất là nên tham khảo ý kiến bác sĩ về những rủi ro và lợi ích của việc chủng ngừa Covid-19.
Tính đến tháng 6 năm 2021, có tổng cộng 18 loại vắc xin đã được Cấp phép Sử dụng Khẩn cấp (EUA). Chỉ chín loại có sẵn dữ liệu giai đoạn III (Oxford – AstraZeneca, Pfizer – BioNTech, Moderna, SputnikV, Janssen, CoronaVac, Covaxin, Convidecia và Sinopharm) bao gồm khoảng 0,33 triệu người tham gia .
Tìm hiểu thêm thông tin về Covid-19, ảnh hưởng của nó đến bệnh nhân ung thư và người chăm sóc bệnh nhân ung thư như thế nào thông qua những câu hỏi thường gặp về vắc-xin Covid-19 dưới đây:
1. Bệnh nhân ung thư hoặc những người sống sót sau ung thư có nên tiêm phòng COVID-19 không?
Tại thời điểm này, mặc dù thiếu bằng chứng chất lượng cao nhưng giả định lợi ích nhiều hơn nguy cơ, các chuyên gia trong các xã hội đồng loạt khuyến nghị tiêm vắc xin cho bệnh nhân ung thư đang hoạt động hoặc những người sống sót .
2. Có những bệnh nhân ung thư nào không nên tiêm phòng?
Các chuyên gia cảnh báo không nên tiêm vắc xin COVID nếu có chống chỉ định với bất kỳ thành phần vắc xin cụ thể nào .
3. Bệnh nhân có nên được ưu tiên theo loại điều trị ung thư không?
Bệnh nhân ung thư được lên kế hoạch điều trị, đang điều trị hoặc ngay sau điều trị nên có mức độ ưu tiên cao hơn so với những bệnh nhân chỉ được điều trị bằng nội tiết tố. Không có ưu tiên dựa trên loại điều trị, tức là, phẫu thuật, xạ trị, hóa trị, liệu pháp nhắm mục tiêu, hoặc liệu pháp miễn dịch. Các chuyên gia đã đề xuất một quy trình gồm bốn bước để xác định mức độ ưu tiên nhằm ước tính giai đoạn ung thư, nguy cơ y tế của bệnh nhân, tác động liên quan đến vắc-xin đối với khối u và thông tin ra quyết định kết hợp .
4. Vắc xin COVID-19 ở bệnh nhân ung thư có hiệu quả và an toàn như thế nào?
Mỗi bệnh nhân ung thư có một mức độ suy giảm miễn dịch khác nhau, được điều chỉnh bởi các yếu tố khác nhau như loại bệnh ác tính, thể trạng của bệnh nhân, rối loạn chức năng miễn dịch từ trước hoặc loại điều trị chống ung thư. Tuy nhiên, mức độ sinh miễn dịch, hiệu quả và độ bền của khả năng bảo vệ chống lại virus này ở bệnh nhân ung thư đã được tiêm chủng vẫn đang được nghiên cứu. Tuy nhiên, tiêm chủng là an toàn và nên giảm nguy cơ mắc bệnh COVID-19 cận lâm sàng hoặc lâm sàng.
5. Khuyến cáo sử dụng vắc-xin cho những bệnh nhân có kế hoạch hoặc đang điều trị hóa chất là gì?
Thời gian, loại và tần suất tối ưu của vắc xin liên quan đến hóa trị liệu còn nhiều tranh cãi. Rất ít người khuyên bạn nên tiêm phòng bất cứ khi nào có sẵn . Trong khi những người khác gợi ý rằng những bệnh nhân chưa bắt đầu chu kỳ hóa trị đầu tiên nên tiêm phòng ít nhất hai tuần trước khi bắt đầu hóa trị .
6. Thời điểm tiêm vắc-xin tối ưu ở những bệnh nhân được lên kế hoạch sử dụng chất ức chế miễn dịch là gì?
Nguy cơ xảy ra các tác dụng phụ gây miễn dịch được cho là tăng lên khi sử dụng các loại thuốc và vắc xin này cùng với nhau. Không có tuyên bố hướng dẫn cho loại thuốc này vì những bệnh nhân này không được đăng ký thử nghiệm vắc xin. Một số ý kiến đề nghị không nên tạm dừng liệu pháp miễn dịch để tiêm chủng. Những người khác đề nghị tiêm phòng cùng ngày với liệu pháp miễn dịch để giảm số lần khám thêm .
7. Thời điểm tiêm vắc-xin tối ưu ở những bệnh nhân dự định phẫu thuật là gì?
Điều trị phẫu thuật không được làm thay đổi việc tiêm chủng. Mặc dù tiêm phòng và phẫu thuật thường đi kèm với sốt, nhưng việc tiêm phòng và phẫu thuật lớn nên cách nhau vài ngày hoặc vài tuần. Đối với bệnh nhân cắt lách, khoảng thời gian này nên ít nhất là hai tuần .
8. Thời điểm tiêm vắc-xin tối ưu ở những bệnh nhân được lên kế hoạch xạ trị?
Không có ràng buộc về thời gian cụ thể, và nên tiêm vắc xin cho bệnh nhân đang xạ trị bất cứ khi nào có sẵn .
9. Bệnh nhân ung thư có nên thường xuyên kiểm tra hiệu giá kháng thể sau khi tiêm chủng không?
Không có mối tương quan nào được biết giữa hiệu giá kháng thể và khoảng thời gian hoặc mức độ bảo vệ khỏi nhiễm COVID-19 . Do đó, việc đánh giá thường quy hiệu giá kháng thể không được khuyến khích. Ngoài ra, việc đánh giá các phản ứng của tế bào T không nên được thực hiện thường xuyên.
10. Bệnh nhân ung thư có được bảo vệ khỏi nhiễm COVID sau khi tiêm chủng đầy đủ không?
Các vắc xin hiện tại có khả năng hiệu quả trong việc ngăn ngừa nhiễm COVID và tử vong liên quan. Tuy nhiên, một cá nhân được tiêm phòng đầy đủ có thể bị nhiễm bệnh nếu tiếp xúc với vi rút. Đây được gọi là những trường hợp đột phá. Lý do đằng sau đó là khả năng bảo vệ niêm mạc (IgA) yếu với các loại vắc xin hiện có. Do đó, khuyến cáo rằng ngay cả sau khi đã được tiêm chủng đầy đủ, các biện pháp giữ gìn khoảng cách và vệ sinh tay vẫn được tuân thủ về mặt tôn giáo.
11. Những người chăm sóc bệnh nhân ung thư có nên được ưu tiên tiêm chủng không?
Nhân viên y tế chăm sóc bệnh nhân ung thư cần được ưu tiên tiêm vắc xin để giảm thiểu nguồn lây truyền . Ngoài ra, những người trực tiếp xung quanh bệnh nhân ung thư (ví dụ, các thành viên trong gia đình hoặc người chăm sóc) cũng nên được xem xét để tiêm phòng sớm .
12. Vắc xin COVID-19 có bất kỳ tương tác nào với các liệu pháp chống ung thư không?
Không có dữ liệu về sự tương tác của vắc-xin với các liệu pháp chống ung thư. Có nhu cầu thực sự là tạo ra bằng chứng đáng kể theo các hướng này từ việc giám sát sau thử nghiệm hoặc bằng cách theo dõi các sổ đăng ký ung thư khác nhau .
13. Bệnh nhân ung thư có nên tiêm nhắc lại nếu vắc-xin được tiêm trong thời kỳ ức chế miễn dịch?
Hiện tại không có dữ liệu liên quan cho điều này từ bất kỳ nghiên cứu nào, và do đó không có khuyến nghị nào được đưa ra.
14. Liệu trong tương lai có cần tiêm các liều vắc xin tăng cường không?
Hiện tại không có bằng chứng hoặc khuyến cáo nào về việc cần thiết phải sử dụng liều tăng cường đối với vắc xin COVID-19 ngoài lịch dùng thuốc do nhà sản xuất khuyến nghị cho bất kỳ bệnh nhân nào . Về mặt lý thuyết, có thể cần phải tăng cường trong tương lai nếu đại dịch vẫn còn, nhưng nó phải được bổ sung bằng dữ liệu giai đoạn IV trước khi có bất kỳ khuyến nghị nào như vậy.
15. Những bệnh nhân đã khỏi bệnh nhiễm COVID-19 có nên được tiêm vaccin không?
Bệnh nhân bị nhiễm COVID-19 trước đó cũng nên được tiêm vaccin. Mặc dù không có khuyến cáo khoảng thời gian tối thiểu giữa lần mắc và tiêm chủng.
16. Có nên tiêm vắc xin cho bệnh nhân có kháng thể COVID-19 dương tính không?
Vắc xin được coi là an toàn ở những bệnh nhân có kháng thể COVID-19 dương tính. Không có đủ dữ liệu để xác định mối tương quan giữa kháng thể với khả năng miễn dịch lâu dài và các xét nghiệm huyết thanh thường quy không hướng dẫn thời điểm tiêm chủng.
18. Bệnh nhân ung thư đứng ở đâu trong chiến lược tiêm chủng COVID-19 trên toàn thế giới?
Hiện chỉ có 11,6% dân số thế giới được tiêm chủng đầy đủ. Mặc dù thực tế, việc tiêm chủng nhanh hơn 30 lần ở các nước có thu nhập cao (HIC; 10% dân số toàn cầu), việc triển khai vắc-xin chậm ở một số nơi (Canada, Nhật Bản, Đài Loan, Hàn Quốc, New Zealand, Úc) < 5% dân số được chủng ngừa . Các nước Thu nhập trung bình thấp (LMICs) đang bị tụt hậu đáng kể do tích trữ vắc xin, nhu cầu không đồng đều, trở ngại giao hàng, trở ngại tài chính và thiếu kế hoạch tiêm chủng quốc gia .
Các quốc gia trên toàn cầu đã ưu tiên người cao tuổi và nhân viên chăm sóc sức khỏe trong kế hoạch tiêm chủng quốc gia của họ. Tuy nhiên, việc bao gồm bệnh nhân ung thư không nhất quán. Chỉ có 14 quốc gia đang tiêm vắc xin định kỳ cho bệnh nhân ung thư (Mỹ, Anh, Chile, Canada, Thổ Nhĩ Kỳ, Lebanon, Jordan, Ấn Độ, Argentina, Pháp, Úc, Bỉ, Luxembourg và Thụy Điển).
19. Liệu có hy vọng mới với vắc-xin COVID qua đường mũi không?
Các vắc xin hiện có cung cấp miễn dịch toàn thân (IgG) nhưng không cung cấp miễn dịch đầy đủ (IgA hoặc tế bào T) tại niêm mạc mũi hoặc hầu họng. Điều này có nghĩa là một người có thể nộp vi-rút và truyền lại cho người khác. Các vắc-xin mũi sắp ra mắt (BBV154, AdCOVID) tuyên bố cung cấp khả năng miễn dịch cả niêm mạc và hệ thống và do đó làm tăng khả năng phá vỡ chuỗi truyền vi rút .
20. Kết luận
Bệnh nhân ung thư có nguy cơ mắc COVID-19 cao và cần được ưu tiên tiêm chủng. Tại thời điểm này, các khuyến nghị của chuyên gia về thời điểm thích hợp nên được tuân thủ để phẫu thuật, xạ trị, hóa trị hoặc liệu pháp miễn dịch. Do không có đủ dữ liệu về bệnh nhân ung thư từ các thử nghiệm tiêm chủng, số lượng vắc xin ngày càng tăng, lịch trình khác nhau, dân số bệnh nhân đa dạng về di truyền và địa lý, và nhiều loại ung thư, nhu cầu phân tích khẩn cấp về vắc xin ở bệnh nhân ung thư trên toàn cầu nền tảng thống nhất để hướng dẫn các chính sách và kế hoạch đang thực hiện ở phía trước.
