Theo số liệu của “Viện nghiên cứu và Phòng chống ung thư Việt Nam”: Ung thư vú là căn bệnh đứng đầu trong các căn bệnh ung thư ở nữ giới. Năm 2000 số ca mắc ung thư vú ở Việt Nam chỉ có 5.536 ca. 10 năm sau, tức năm 2010 thống kê số bệnh nhân đã tăng hơn gấp đôi lên 12.533 ca, tỷ lệ số người mắc trên 100 nghìn dân là 29,9 người. Với mức độ tăng như hiện nay, ước tính đến năm 2020 số ca mắc ung thư vú sẽ lên tới 22.612 ca.
Xét nghiệm CA 15-3 là gì ?
CA 15-3 là tên viết tắt của kháng nguyên carbohydrate 15-3 (carbohydrate antigen 15-3) hay kháng nguyên ung thư CA 15-3 (cancer antigen 15-3), là một dấu ấn ung thư, đặc biệt được coi là dấu ấn của ung thư vú
Kháng nguyên ung thư CA 15-3 là phần protein quyết định kháng nguyên (epitope) của một glycoprotein xuyên màng lớn, có khối lương phân tử khoảng 300 kDa, thuộc gia đình chất nhày (mucin), có tên là protein MUC1, được sinh tổng hợp từ gen MUC1. CA 15-3 còn được biết như là một mucin biểu mô đa hình hoặc kháng nguyên màng biểu mô, được phân bố nhiều ở vùng ngoại bào, màng tế bào và dịch bào. CA15-3 thường biểu hiện quá mức và bị glycosyl hóa một cách bất thường ở vùng ngoại bào trong ung thư vú.
Bình thường, CA 15-3 có thể tham gia vào sự kết dính tế bào bằng cách làm giảm mức độ chất nền (matrix) nằm giữa tế bào – ngoại bào và làm giảm các tương tác tế bào – tế bào . Điều này gợi ý rằng CA 15-3 và sự biểu hiện quá mức của nó có thể có mối liên quan nhân quả đến sự xâm lấn và di căn của ung thư
Kháng nguyên CA 15-3 là sự thể hiện của các mucin và thường biểu hiện quá mức ở các tế bào tuyến ác tính như tế bào ung thư vú. CA 15-3 thường được sản xuất tăng bởi các tế bào ung thư, đi vào máu, trở nên hữu ích như một dấu ấn ung thư, đặc biệt là giúp theo dõi sự phát triển của ung thư, đáp ứng điều trị và tái phát của ung thư vú
Khi nào nên làm xét nghiệm CA 15-3 cũng như khám vú
Khi có các biểu hiện nghi ngờ ung thư vú nên tiến hành xét nghiệm CA15-3 cũng như khám tổng quát tuyến vú
Giá trị bình thường của CA 15-3
Giá trị bình thường của CA 15-3 < 30 U/mL.
Giá trị bình thường của CA 15-3 có thể thay đổi chút ít tùy thuộc vào phương pháp định lượng, hệ thống máy phân tích và các kít sử dụng của từng phòng xét nghiệm.
Ý nghĩa và giá trị của xét nghiệm CA 15-3
CA 15-3 tăng cao trong ung thư vú
– Tăng theo giai đoạn của bệnh
– Thay đổi tùy theo giai đoạn và kích thước khối u, khi u lớn hoặc đã di căn thì CA 15-3 tăng rất cao. Tuy nhiên nồng độ CA 15-3 còn tùy thuộc vào vị trí di căn, di căn da có độ nhạy thấp nhất, di căn gan cao nhất
– Trong theo dõi bệnh : trong theo dõi đáp ứng điều trị và phát hiên tái phát thì nồng độ CA 15-3 được xem là có thay đổi khi tăng hoặc giảm 25%.
– Phát hiện sớm tái phát bệnh
– Tuy nhiên CA 15-3 cũng dương tính giả trong các trường hợp :
+ Nhiễm HIV (>50%), viêm phế quản (15%), viêm gan mạn (5%), nhiêm khuẩn, suy thận, bệnh phụ khoa, mang thai
+ Do mẫu xét nghiệm bị huyết tán, lipit máu cao, sau khi ăn, huyết thanh chứa nhiều fibrinogen.
Tại Bệnh viện Ung bướu Nghệ An việc khám, xét nghiệm CA 15-3 cũng như xét nghiệm các dấu ấn ung thư khác được xem là các xét nghiệm thường quy. Góp phần lớn trong chẩn đoán và điều trị cho nhiều bênh nhân ung thư vú nói riêng và các bệnh ung thư khác.
