Quá trình điều trị ung thư kéo dài rất lâu cũng như gây nên những hệ quả về thể chất, tinh thần cũng như nhận thức của bệnh nhân, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân sau khi điều trị. Vì vậy, phục hồi chức năng cho người bệnh ung thư đóng một vai trò cần thiết, nên được chú trọng nhiều hơn để giúp người bệnh có thể cải thiện tình trạng sức khỏe, tinh thần và tái hòa nhập với xã hội.
1. Phục hồi chức năng cho người bệnh ung thư là gì?
Phục hồi chức năng cho người bệnh ung thư là một phương pháp được thực hiện để giúp các bệnh nhân ung thư có thể kiểm soát được nhiều vấn đề trong cuộc sống sinh hoạt sau khi kết thúc quá trình điều trị ung thư.
Phục hồi chức năng đóng vai trò quan trọng đối với bệnh nhân ung thư trong cải thiện tình trạng sức khỏe, tinh thần và tái hòa nhập với xã hội.
Bên cạnh đó, phục hồi chức năng cho người bệnh ung thư sẽ cải thiện được cho bệnh nhân rất nhiều khía cạnh, trong đó có cả vấn đề về thể chất lẫn, hoạt động và cả nhận thức của người bệnh:
– Thể chất: bệnh nhân sẽ được điều trị và làm giảm bớt những vấn đề có hại cho sức khỏe như tình trạng đau, sưng phù nề, cơ thể yếu ớt, mất sức, sự hạn chế vận động cũng như giảm linh hoạt khi thực hiện những động tác, giảm sức bền, sức chịu đựng của cơ thể, da bị biến đổi, mất thăng bằng, dễ té ngã, những triệu chứng liên quan đến bệnh lý thần kinh, tình trạng mệt mỏi kéo dài, suy giảm hoặc rối loạn về sức khỏe tình dục, chứng khó nuốt hoặc khó nhai…
– Hoạt động: phục hồi chức năng có thể cải thiện được những khó khăn trong việc di chuyển của bệnh nhân, cụ thể là một số động tác như đứng dậy từ sàn nhà hay từ ghế, đi lên cầu thang bộ, mặc áo quần, tắm rửa…
– Nhận thức: sau khi điều trị ung thư thì những vấn đề về nhận thức của bệnh nhân cũng bị ảnh hưởng, vì vậy cần tập phục hồi chức năng để cải thiện một số vấn đề như việc phối hợp nhiều hoạt động, nhiệm vụ cùng một lúc, việc khó khăn trong lúc suy nghĩ một vấn đề, chứng loạn thần, suy giảm khả năng ghi nhớ…
Nói chung mục tiêu cuối cùng của việc phục hồi chức năng ung thư là giúp bệnh nhân tiếp tục cuộc sống hàng ngày, tối đa hóa khả năng độc lập và cải thiện chất lượng cuộc sống tổng thể của họ.
2. Các phương pháp phục hồi chức năng cho bệnh nhân ung thư
– Vận động trị liệu: hướng dẫn bệnh nhân phục hồi khả năng di chuyển của mình, từ đó nâng cao sức mạnh cơ bắp, tăng sức bền, giúp cải thiện thăng bằng, phòng tránh té ngã. Bên cạnh đó, phương pháp này còn hỗ trợ tuần hoàn, hô hấp, giảm mệt mỏi, phù hợp với mọi giai đoạn bệnh, được điều chỉnh theo tình trạng sức khỏe
Ảnh bác sĩ thuộc khoa YHCT – PHCN, Bệnh viện Ung bướu Nghệ An đang tiến hành tập luyện cho bệnh nhân ung thư sau khi điều trị
– Vật lý trị liệu: thông qua việc sử dụng sóng siêu âm, nhiệt, điện trị liệu, chiếu đèn hồng ngoại… phương pháp này giúp giảm đau, hỗ trợ phục hồi tổn thương cơ – xương – khớp, giảm phù nề (nhất là sau phẫu thuật vú, nạo hạch)
– Hoạt động trị liệu: Hướng dẫn các kỹ năng hoạt động hằng ngày (ăn uống, tắm rửa, mặc quần áo…) từ đó giúp bệnh nhân tự chủ trong sinh hoạt, tái hòa nhập xã hội
– Trị liệu ngôn ngữ – giao tiếp: cải thiện khả năng giao tiếp của bệnh nhân cũng như điều trị những rối loạn về nuốt, nhai…, nhất là với những bệnh nhân sau liệu trình xạ trị và hóa trị trong ung thư đầu mặt cổ. Ngoài ra, trị liệu ngôn ngữ còn giúp bệnh nhân cải thiện những vấn đề về rối loạn nhận thức như khả năng tổ chức hoạt khả năng ghi nhớ.
– Tâm lý – xã hội trị liệu: điều chỉnh những hành vi của bệnh nhân cũng như những vấn đề liên quan đến tình trạng rối loạn chức năng não bộ sau khi điều trị ung thư bằng phương pháp hóa trị. Thông qua việc tư vấn, các nhóm hỗ trợ, hướng dẫn bệnh nhân học cách thực hiện một số nhiệm vụ nhỏ, đơn giản liên quan đến công việc hằng ngày. Từ đó, giúp người bệnh giảm stress, lo âu, trầm cảm, làm cho người bệnh xây dựng niềm tin, thái độ sống tích cực hơn.
Ảnh bác sĩ thuộc khoa YHCT – PHCN, Bệnh viện Ung bướu Nghệ An đang tiến hành tập luyện cho bệnh nhân ung thư sau khi điều trị.
– Dinh dưỡng trị liệu: là một yếu tố cực kỳ quan trọng trong phục hồi chức năng cho người bệnh ung thư vì có thể tư vấn cho bệnh nhân nhận thức được những loại thực phẩm cần thiết cho từng loại bệnh lý ung thư nhất định, góp phần rất lớn trong việc điều trị, phục hồi và ngăn ngừa khả năng tái phát ung thư sau này.
– Giáo dục sức khỏe và tư vấn: giúp bệnh nhân có một sức khỏe tinh thần tốt, thoải mái để căng bằng cảm xúc cho người bệnh, giảm sự lo âu, căng thẳng, tự ti và trầm cảm trong cuộc sống bằng những hoạt động giải trí như nghệ thuật, thể thao, các hoạt động vui chơi, khiêu vũ…
Phục hồi chức năng cho người bệnh ung thư đóng vai trò to lớn trong việc cải thiện sức khỏe, nâng cao chức năng sống cho những bệnh nhân sau khi kết thúc liệu trình điều trị ung thư. Đây là một lĩnh vực rộng lớn và cần sự hợp tác rất nhiều từ cả bệnh nhân, gia đình và đội ngũ nhân viên y tế có chuyên môn và kinh nghiệm lâu năm.
Tác giả: Bs. Nguyễn Thị Phương Thảo – Khoa YHCT – PHCN, Bệnh viện Ung bướu Nghệ An
