Tràn dịch màng ngoài tim là tình trạng tích tụ quá nhiều dịch trong khoang màng ngoài tim, lớp màng bao bọc tim.
Ở bệnh nhân ung thư, tình trạng này có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí đe dọa tính mạng.
1. Nguyên nhân gây tràn dịch màng ngoài tim ở bệnh nhân ung thư
Có nhiều nguyên nhân gây tràn dịch màng ngoài tim ở bệnh nhân ung thư, bao gồm:
– Di căn ung thư đến màng ngoài tim: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, đặc biệt là ở các loại ung thư như ung thư phổi, ung thư vú, ung thư hạch bạch huyết và ung thư trung thất.
– Tác dụng phụ của hóa trị và xạ trị: Một số loại thuốc hóa trị và xạ trị có thể gây tổn thương màng ngoài tim, dẫn đến tràn dịch.
– Nhiễm trùng: Bệnh nhân ung thư thường có hệ miễn dịch suy yếu, dễ bị nhiễm trùng, bao gồm cả nhiễm trùng màng ngoài tim.
– Tắc nghẽn tĩnh mạch chủ trên: Ung thư có thể gây chèn ép hoặc xâm lấn tĩnh mạch chủ trên, làm tăng áp lực tĩnh mạch và dẫn đến tràn dịch màng ngoài tim.
– Hội chứng cận ung thư: Một số loại ung thư có thể gây ra các hội chứng cận ung thư, trong đó có tràn dịch màng ngoài tim.
2. Triệu chứng của tràn dịch màng ngoài tim ở bệnh nhân ung thư
Triệu chứng của tràn dịch màng ngoài tim có thể khác nhau tùy thuộc vào lượng dịch tích tụ và tốc độ tích tụ. Một số triệu chứng thường gặp bao gồm:
– Khó thở: Đây là triệu chứng phổ biến nhất, đặc biệt là khi nằm hoặc gắng sức.
– Đau ngực: Đau ngực có thể âm ỉ hoặc dữ dội, thường tăng lên khi ho hoặc hít thở sâu.
– Ho: Ho khan hoặc ho có đờm.
– Mệt mỏi: Cảm giác mệt mỏi, suy nhược.
– Phù chân: Phù ở mắt cá chân và cẳng chân.
– Tim đập nhanh hoặc không đều: Rối loạn nhịp tim.
– Hạ huyết áp: Huyết áp thấp.
– Ngất xỉu: Trong trường hợp tràn dịch màng ngoài tim cấp tính, bệnh nhân có thể bị ngất xỉu do ép tim cấp.
3. Chẩn đoán tràn dịch màng ngoài tim ở bệnh nhân ung thư
Để chẩn đoán tràn dịch màng ngoài tim, bác sĩ sẽ thực hiện các xét nghiệm sau:
● Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ nghe tim phổi và kiểm tra các dấu hiệu của ép tim.
● Điện tâm đồ (ECG): ECG có thể phát hiện các bất thường về nhịp tim và các dấu hiệu của tràn dịch màng ngoài tim.
● X-quang ngực: X-quang ngực có thể cho thấy bóng tim to và tràn dịch màng phổi kèm theo.
● Siêu âm tim: Siêu âm tim là phương pháp chẩn đoán chính xác nhất, giúp xác định lượng dịch trong khoang màng ngoài tim và đánh giá chức năng tim
● Chụp CT hoặc MRI ngực: Trong một số trường hợp, chụp CT hoặc MRI ngực có thể được thực hiện để đánh giá chi tiết hơn về màng ngoài tim và các cơ quan lân cận.
● Chọc hút dịch màng ngoài tim: Xét nghiệm dịch màng ngoài tim giúp xác định nguyên nhân gây tràn dịch.
Ảnh minh họa chọc hút dịch màng tim
4. Điều trị tràn dịch màng ngoài tim ở bệnh nhân ung thư
Phương pháp điều trị tràn dịch màng ngoài tim phụ thuộc vào nguyên nhân, lượng dịch và tình trạng bệnh nhân. Các phương pháp điều trị bao gồm:
– Dẫn lưu dịch màng ngoài tim: Đây là phương pháp điều trị chính, giúp giảm áp lực lên tim.
Ảnh bác sĩ khoa Cấp cứu – Hồi sức tích cực thuộc Bệnh viện Ung bướu Nghệ An đang tiến hành đặt dẫn lưu màng ngoài tim cấp cứu bằng catheter qua da.
– Điều trị nguyên nhân: Nếu tràn dịch màng ngoài tim do di căn ung thư, hóa trị hoặc xạ trị có thể được sử dụng để điều trị ung thư.
– Thuốc: Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) hoặc corticosteroid có thể được sử dụng để giảm viêm và giảm sản xuất dịch.
– Điều trị hỗ trợ: Bệnh nhân có thể cần được điều trị hỗ trợ, chẳng hạn như thở oxy hoặc thuốc lợi tiểu, để giảm triệu chứng.
– Mở cửa sổ màng ngoài tim: Trong trường hợp tràn dịch màng ngoài tim tái phát hoặc không thể chọc hút dịch, phẫu thuật mở cửa sổ màng ngoài tim có thể được thực hiện để dẫn lưu dịch.
5. Phòng ngừa tràn dịch màng ngoài tim ở bệnh nhân ung thư
Không có cách nào để ngăn ngừa hoàn toàn tràn dịch màng ngoài tim ở bệnh nhân ung thư.
Tuy nhiên, việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời các nguyên nhân gây tràn dịch có thể giúp giảm nguy cơ biến chứng. Bệnh nhân ung thư nên được theo dõi chặt chẽ các triệu chứng của tràn dịch màng ngoài tim, đặc biệt là khó thở và đau ngực.
6. Kết luận
Tràn dịch màng ngoài tim là một biến chứng nguy hiểm ở bệnh nhân ung thư. Việc hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị tràn dịch màng ngoài tim là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe tim mạch của bệnh nhân.
Nếu bạn hoặc người thân đang mắc bệnh ung thư và có bất kỳ triệu chứng nào của tràn dịch màng ngoài tim, hãy liên hệ ngay với bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.
Tác giả: Bs CKI Trần Văn Lưu – Phó trưởng khoa Cấp cứu – Hồi sức tích cực – Bệnh viện Ung bướu Nghệ an
