Gan là cơ quan đảm nhận nhiều nhiệm vụ quan trọng trong cơ thể, trong đó có nhiệm vụ chuyển hóa các chất. Chính vì vậy, gan có rất nhiều các loại men (enzyme) khác nhau để xúc tác các phản ứng sinh hóa trong cơ thể. “Tăng men gan” là tình trạng các men này bị phóng thích vào máu do tế bào gan bị hoại tử. Hay nói một cách khác, tăng men gan, đặc biệt là tăng các men transaminase trong máu là hiện tượng gián tiếp cho biết đang có quá trình viêm và hoại tử tế bào gan.

Ở bệnh nhân ung thư sử dụng phương pháp hoá trị liệu, một số loại hoá chất đã được ghi nhận gây tổn thương gan như: các chất Ankyl hóa, Nitrosoureas, các hóa chất chống chuyển hóa (5 – FU, Capecitabin, Gemcitabin, Methotrexat…), các dẫn xuất của Platin, TKIs, các hóa chất nhóm Taxan, các kháng sinh kháng u…

Phân biệt tăng men gan do hoá trị với các khối u gan tiến triển, bệnh gan mãn tính và tác dụng phụ của các thuốc khác.

 Các đặc điểm gợi ý độc tính do hóa trị liệu bao gồm:

• Trước đó không có bệnh gan mãn tính.
• Triệu chứng lâm sàng hoặc bất thường trên xét nghiệm sinh hóa xuất hiện sau khi dùng hoá chất và cải thiện sau khi ngừng sử dụng.

Men gan cao ảnh hưởng gì đến bệnh nhân ung thư?

Khi tế bào gan bị huỷ hoại sẽ giải phóng các men gan và gây ra những biến chứng nặng nề cho người bệnh.

• Rối loạn chức năng gan: Các tác nhân hóa trị đơn độc hoặc kết hợp với các thuốc và phóng xạ khác, có thể gây nhiễm độc gan gián tiếp hoặc trực tiếp. Hơn nữa, chức năng gan bất thường có thể làm thay đổi quá trình chuyển hóa thuốc và làm tăng nguy cơ nhiễm độc ngoại bào.
• Tăng men gan đơn thuần thường không có biểu hiện ra lâm sàng. Đôi khi men gan tăng có thể gây cảm giác mệt mỏi, chán ăn. Ảnh hưởng rất lớn tới quá trình hoá trị liệu.
• Trường hợp tế bào gan bị huỷ hoại quá nhiều, men gan tăng cao có thể gây suy gan cấp, xơ gan, hôn mê gan, thậm chí tử vong.

Những bệnh nhân có nguy cơ tăng men gan trong quá trình điều trị hoá chất:

• Bệnh ung thư gan
• Đã có bệnh lý gan trước khi hoá trị như viêm gan B, viêm gan C,…
• Tiền sử nghiện rượu hoặc lạm dụng thuốc
• Đã điều trị hoá chất trước đó
• Dùng kèm các thuốc gây độc gan
• Đã xạ trị gan trước đây
• Tuổi cao

Làm thế nào để hạ men gan và duy trì men gan ở ngưỡng cho phép trên bệnh nhân ung thư?

• Hạn chế dùng thuốc, chất bổ sung hoặc hóa chất gây độc cho gan.
• Kiểm soát các bệnh mãn tính ở gan: Nhiễm viêm gan B (HBV) hoặc viêm gan C (HCV) có thể làm tổn thương gan trầm trọng hơn trong quá trình hóa trị. Ngày càng có nhiều nghiên cứu chứng minh rằng dùng thuốc kháng virus dự phòng có thể ức chế sự hoạt động và hạn chế mức độ gây tổn thương gan của virus viêm gan.

• Dừng quá trình hoá trị liệu khi men gan tăng cao >2,5 lần.
• Theo dõi triệu chứng và dấu hiệu độc tính gan cũng như tăng men gan trong quá trình hoá trị.
• Hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng bất kỳ loại thuốc hoặc thực phẩm chức năng nào.
• Thay đổi chế độ ăn để có một lá gan khoẻ mạnh như:

• Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh và thức ăn có nhiều dầu mỡ
• Hạn chế uống rượu bia và không hút thuốc lá.
• Uống nhiều nước.
• Ăn nhiều rau quả
• Hạn chế đồ ăn quá nhiều đạm, nội tạng động vật.